Sociaal Domein

Achtergrond

Het sociaal beleid van de gemeente Urk is eigentijds en gaat uit van het principe: één gezin, één plan en één integrale en gecoördineerde aanpak waarbij niemand tussen wal en schip valt. De toegang tot ondersteuning kenmerkt zich als integraal en objectief. Belangrijk is dat de ondersteuning die onze inwoners ontvangen, helpt. Hun ervaring telt en is een bron om het beleid zo nodig bij te sturen.

De samenwerking met andere gemeenten wordt opgezocht om de expertise te versterken, een meerwaarde te realiseren voor de inwoners en/of om inkoopvoordeel te behalen.

Een gezond en positief Urk 2019-2022

De gemeenteraad heeft op 04 juli 2019 het meerjarenbeleidsplan “Een gezond en positief Urk 2019-2022” vastgesteld. De koers die in dit beleidsplan is uiteengezet heeft de volgende uitgangspunten:

1. Op Urk is de basis op orde
2. We helpen daar waar nodig
3. We passen op elkaar
4. We blijven in verbinding

Het meerjarenbeleidsplan, met daarin diverse beoogde maatschappelijke effecten, is geen statisch document maar wordt levend gehouden door jaarlijks een aantal accenten aan te wijzen. Deze accenten worden beschreven in een jaarlijks uitvoeringsprogramma. Gezien de vele (regionale) ontwikkelingen heeft de gemeenteraad eind 2022 besloten om de looptijd van de beleidsperiode met een jaar te verlengen.

Investeren in algemene voorzieningen en preventie

Als gemeente Urk zijn we van mening dat het investeren in algemene voorzieningen en preventie de vraag naar dure zorg vermindert. Met belangrijke partijen als bijvoorbeeld Caritas Urk, Zorggroep Oude en Nieuwe Land, Waypoint, Flevomeer bibliotheek en Hulp en Steun zijn subsidieafspraken gemaakt, waarbij we ook verbindingen maken met andere beleidsonderdelen.

Het verdient blijvende aandacht of en hoe de algemene voorzieningen steeds goed aansluiten bij de formele zorgverlening en de veranderende gemeentelijke werkwijze. Naast structurele ondersteuning stimuleert en durft de gemeente ook lef te tonen in nieuwe initiatieven. In de bijlage inkomensoverdrachten kunt u de financiële impact van deze investeringen terugzien.

Belangrijk in de gemeentelijke preventie is de Durf-aanpak Op basis van het gemeenteraadsbesluit is het project omgevormd naar een structureel programma. In een vastgesteld plan staan de context, de cyclische aanpak, de visie, missie en strategie, doelstellingen en wettelijke kaders omschreven. Het Durf-gedachtegoed wordt geborgd in subsidie(beschikkingen) en in het beleid op gebied van sport, cultuur, onderwijs en welzijn.

Het Sociaal Domein in de regio

Regionale samenwerking Sociaal Domein Flevoland – Jeugdhulp
De Jeugdwet verplicht gemeenten om voor de zwaardere vormen van hulpverlening samen te werken. De samenwerking betreft de inkoop van de meeste zware/complexe vormen van zorg op het terrein van jeugdzorg. De Flevolandse gemeenten hebben deze samenwerkingsafspraken vastgelegd in de Centrumregeling Sociaal Domein Flevoland

In november 2021 heeft de gemeenteraad ingestemd met de Regiovisie Jeugd Flevoland. Deze regiovisie komt voort uit de Norm voor Opdrachtgeverschap (NvO) en is in 2021 in een resolutie vastgesteld door gemeenten in VNG-verband. Gemeenten erkennen hiermee dat op onderdelen (boven)regionale samenwerking essentieel is voor:

• De beschikbaarheid van de benodigde zorgfuncties
• Een zorgvuldige transformatie van het zorglandschap
• Verminderde bureaucratie

Zorgen in de regionale uitvoering van Jeugdhulp met Verblijf
De verschillende vormen van ‘Jeugdhulp met Verblijf’ zijn na een aanbestedingsronde belegd bij één opdrachtnemer (samenwerkingsverband) met een vast budget (lumpsum). Vitree is de penvoerder van dit samenwerkingsverband. Op 4 oktober 2018 is de overeenkomst ondertekend en kende een looptijd van vier jaar (t/m 2022) en kon twee maal worden verlengd voor een periode van twee jaar. In de afgelopen jaren is het budget met het samenwerkingsverband diverse keren aangepast. De hiermee gepaarde gaande financiële en inhoudelijke discussies leidde er zelfs toe dat het contract niet verlengd werd. Voor 2023 is gekozen voor een overbruggingscontract, zodat de zorg gecontinueerd kan worden. Tegelijkertijd is de aanbesteding voor 2024 opgestart.

De genoemde inhoudelijke en financiële discussies was zowel bestuurlijk als ambtelijk zeer arbeidsintensief. Om de continuïteit van de zorg te kunnen borgen is samen met externe partijen steeds gezocht naar oplossingen. Zowel het college van B&W als de gemeenteraad zijn regelmatig meegenomen in het dossier Jeugdhulp met Verblijf. In de jaarrekening 2022 is, kijkend naar de discussie, een bedrag als financieel risico meegenomen.

Noodzaak van verdere regionale samenwerking
De hierboven in het kort beschreven problematiek heeft er toe geleid dat ook gesproken is over een meer verregaande samenwerking in de regio. Alle zes gemeenteraden zijn hierover in één regionale raadsessie in Lelystad bijgepraat. Op dit moment is de regionale samenwerking in de Jeugdhulp namelijk nog beperkt, zeker in vergelijking met andere regio’s. De ervaringen buiten Flevoland leren ons dat zo’n gezamenlijkheid, onder meer voor wat betreft de inkoop en bedrijfsvoering, leidt tot minder administratieve handelingen bij gemeenten en zorgaanbieders. Zo verkleinen we de overhead en komt er op termijn meer geld en tijd beschikbaar voor het primaire proces: de daadwerkelijke hulp aan de jeugd. Een verregaande en intensievere samenwerking moet ons in staat stellen processen beter te beheersen en de kwaliteit van dienstverlening te monitoren. Overigens sluit dit ook aan bij de landelijke ontwikkeling over toekomstbestendige ‘robuuste regio’s’.

Regionale samenwerking Sociaal Domein Flevoland – Wmo
Naast de wettelijke verplichting op de Jeugdzorg is de gemeente Almere door het Rijk aangewezen als centrumgemeente voor Flevoland in het kader van de Maatschappelijke Opvang, Beschermd Wonen, Vrouwenopvang en Veilig Thuis. Deze afspraken hebben vanzelfsprekend invloed op de lokale zorg(afspraken). Het is daarom van belang om de uitvoering daarvan met elkaar af te stemmen. De financiële verwerking van de centrumregeling verantwoordt de gemeente Almere in haar jaarrekening.

In deze centrumregeling komt op termijn verandering. Het onderdeel Beschermd Wonen wordt in 2024 door gedecentraliseerd naar gemeenten. Fasegewijs hevelt de Rijksoverheid de middelen over van de regio naar de lokale gemeenten. Dit gaat voor de regio Flevoland gepaard met een teruggang in middelen. Een regionaal knelpunt ontstaat omdat vanuit de overschotten van de regionale middelen structurele lasten worden gedekt. Daarnaast hebben sommige gemeenten het restant van het regionaal overschot opgenomen in de eigen gemeentelijke begroting.

Vanuit deze decentralisatie is destijds het uitvoeringsprogramma Zorglandschap Wmo vastgesteld door alle Flevolandse gemeenten. In dit programma is, kijkend naar de verwachte mindere financiële inkomsten, afgesproken om in samenspraak met haar partners een op-, om-, en afbouwplan (OOA-plan) te ontwikkelen. Aan de hand van de financiële gevolgen van de decentralisatie en de inhoudelijke keuzes zijn/worden ook regionale afspraken gemaakt over de bekostiging van het OOA-plan.

Het lokaal maatwerk in het Sociaal Domein

Inkoop lokaal maatwerk Wmo en Jeugdzorg / samenwerking gemeente Noordoostpolder
De hulpsoorten (ondersteuning en dagactiviteiten voor 18- en 18+) welke niet vallen onder de Regiovisie Jeugd Flevoland of de centrumregeling Flevoland worden gezamenlijk met de gemeente Noordoostpolder ingekocht. Dit is een voor de hand liggende samenwerking omdat ongeveer 95% van de aanbieders die zorg bieden aan de inwoners van Urk ook actief is in de buurgemeente. Samenwerking in de inkoop is ook nodig vanwege het benutten van elkaars inhoudelijke kennis over de nieuwe taken, kennis en kunde van de tarievenstructuur en van inkoopprocessen.

Nadat in 2021 de diverse aanbestedingen zijn afgerond wordt vanaf 2022 gewerkt vanuit een nieuwe werkwijze: het resultaatgericht werken. Door middel van deze manier van werken stellen we de zorg(vraag) van de inwoner centraal en krijgen we (nog) meer inzicht en grip op de zorgverlening, de wachtlijsten en de financiën. Door allerlei oorzaken (o.a. door de noodzakelijk aanpassingen van het ICT-systeem) is de nieuwe werkwijze in 2022 nog niet volledig uitgerold.

Nieuwe Inburgeringswet in werking getreden
In 2022 is de nieuwe Wet Inburgering ingegaan. Samen met de gemeente Noordoostpolder zijn hiervoor diverse voorbereidingen getroffen. Het doel van de wet is dat inburgeringsplichtigen zo snel mogelijk volwaardig meedoen aan de Nederlandse samenleving en dat ze zo snel mogelijk (bij voorkeur betaald) werk vinden. Het is daarvoor belangrijk dat het leren van de taal wordt gecombineerd met het meedoen aan de Nederlandse samenleving.

Regionale samenwerking arbeidsmarkt en re-integratie
Nederland is verdeeld in 35 arbeidsmarktregio’s en de gemeente Urk neemt deel aan het Regionaal Werkbedrijf Flevoland (RWF), waarbij de gemeente Almere centrumgemeente is. In de loop der jaren zijn de taken, vanuit de Banenafspraak, behoorlijk gegroeid. De wettelijke basis is vastgelegd in de wet SUWI. In het RWF werken we samen met gemeenten, provincie, het UWV, de vakbonden en het onderwijs aan een inclusieve arbeidsmarkt. In het RWF is daarom gekozen voor het organiseren van een programmabureau en een ‘governance’ die toekomstbestendig is. Iedere gemeente heeft een Werkgeverservicepunt (wsp) om werkgevers te begeleiden naar een meer inclusieve arbeidsmarkt. In 2022 heeft de uitbreiding en implementatie van al deze taken de nodige aandacht gevergd.

Aantallen Sociaal Domein

Jaarlijks wordt een afzonderlijke rapportage opgesteld van de ontwikkelingen in het Sociaal Domein. En dan met name vanuit de data van de afgelopen jaar. Deze rapportage wordt jaarlijks vastgesteld door het college van Burgemeester en Wethouders en ter kennisname verstuurd naar de gemeenteraad. Het voert daarom te ver om deze data ook in deze paragraaf te vermelden. De jaarrekening laat immers het totaal op hoofdlijnen zien. Wel willen we een overzicht  weergeven waarin het aantal cliënten van het lokaal zorgmaatwerk is weergegeven.

De aantallen Bijzondere Bijstand wijken in 2022 sterk af met voorgaande jaren. In het aantal 2022 is namelijk ook de energietoeslag verwerkt (532 verstrekkingen).

Het Sociaal Domein financieel

Het Sociaal Domein valt in de jaarrekening onder programma 1 mit eenkanger en programma 2 Urk leert. Deze programma’s zijn onderverdeeld in diverse deelprogramma’s.  Daarbij wordt opgemerkt dat in het deelprogramma Inkomensvoorziening ook de opvang van de Oekraïense vluchtelingen financieel wordt verantwoord.

De uiteindelijke vrijval in de jaarrekening ad € 1.468.051 is o.a. toe te schrijven aan de incidentele overschotten op :

• De door de gemeenteraad besloten aframing van de reserve Sociaal Domein loopt via de exploitatie en valt dus vrij in het jaarsaldo (€ 244.000)
• Positieve meevaller rond de invoering van het woonplaatsbeginsel Jeugd in 2022 (€ 399.000). Dit wordt structureel ingezet voor de tariefsverhogingen in het Sociaal Domein.
• De corona maatregelen 2022 hebben effect gehad op de uitvoering van het leerlingenvervoer (positief effect van € 90.000).
• Andere toerekening van rente-/kapitaalslasten op budget sport levert in dit programma voordeel op van €91.000.
• Participatie onderdelen: lagere instroom statushouders (€ 116.000), het doorschuiven van een BBZ-kredietaanvraag naar 2023 (€ 180.000), doorschuiven van beleidsmaatregelen (€ 187.000)

Reserve Sociaal Domein
In de gemeenteraadsvergadering van 10 november 2022 is besloten om de diverse reserves in het Sociaal Domein terug te brengen tot twee. Ook werd tot een maximum hoogte van de reserve besloten. Om de grote risico’s in het Sociaal Domein te kunnen opvangen zijn de reserves per 31 december 2022.

• Reserve Participatie € 2.000.000
• Reserve Sociaal Domein € 4.500.000

De andere reserves (WMO, WWB en Jeugd & Welzijn) werden overgeheveld naar de algemene reserve.