Inleiding
De Omgevingswet is een aangenomen, maar nog niet ingegane Nederlandse wet, die een verregaande vereenvoudiging van het stelsel van wetgeving voor de ontwikkeling en het beheer van de leefomgeving (omgevingsrecht) beoogt. De Omgevingswet staat voor een goede balans tussen het benutten en beschermen van de fysieke leefomgeving (fysiek en sociaal) en een andere manier van werken.
De inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet is verschillende malen uitgesteld. Recent is besloten om de Omgevingswet per 1 januari 2024 in te voeren. Het hiervoor benodigde Koninklijk Besluit is momenteel aanhangig bij de Eerste Kamer.
Het grootste knelpunt voor een succesvolle invoering van de Omgevingswet blijft nog steeds het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). De invoering van de Omgevingswet is een opgave die de gemeente Urk zelf moet bekostigen. Het komt erop neer dat de gemeente in haar eigen begroting geld moet reserveren om de invoering van deze wet goed vorm te geven. Het Rijk gaat er daarbij vanuit dat de gemeente de voorbereidingen voor de implementatie van de wet oppakt binnen de staande organisatie.
Implementatie op Urk
Voor de gemeente Urk is het belangrijk om de organisatie, het bestuur en het management op de invoering van de Omgevingswet voor te bereiden. De Omgevingswet gaat namelijk invloed uitoefenen op de dienstverlening, processen en werkwijzen in de organisatie. De Omgevingswet vraagt overheden om informatie digitaal te ontsluiten. Dat vergt veel inspanningen.
De implementatie van de Omgevingswet op Urk is de afgelopen jaren opgepakt via een programma. Hierin zijn al belangrijke stappen gezet en momenteel wordt gewerkt aan de laatste minimale acties die nodig zijn om de wet goed te laten landen.
De komende jaren zal de Omgevingswet nog voortdurend op de agenda blijven. Voor 2029 moet bijvoorbeeld voor de hele gemeente een Omgevingsplan worden vastgesteld. De voorbereidingen hiervoor zijn reeds gestart. Daarnaast zal de veranderde juridische context en de nieuwe manier van werken die de Omgevingswet vraagt van medewerkers inspanning blijven vragen.
Keuzes die financieel effect kunnen hebben
Omgevingsplan en leges
De gemeente moet keuzes maken over de uitgangspunten, structuur en insteek van het nieuwe Omgevingsplan. Daarbij moet ook uitgewerkt worden in welke stappen en in welk tempo het nieuwe Omgevingsplan wordt opgesteld. Eén en ander in lijn met de kaders vanuit rijks- en provinciale regelgeving en vastgelegd in een met de raad afgestemd plan van aanpak. De gemeente heeft tot 2029 de tijd om het Omgevingsplan te maken. Het eventueel gaan heffen van leges voor de Omgevingsvergunning is pas aan de orde, nadat de werkzaamheden voor het Omgevingsplan zijn verricht. Door de verschuiving in taken zal de gemeente minimaal 40% minder legesinkomsten verwerven.
Vergunningverlening, toezicht en handhaving
Op termijn zal een verschuiving van de werkzaamheden binnen en tussen de functies optreden (minder vergunningplichten, meer zorgplichten en algemene regels). Meer toetsingen achteraf zorgt voor een verschuiving van taken van vergunningverlening naar toezicht en handhaving. De verwachting is dat deze verschuiving vooralsnog niet leidt tot minder vergunningverleners.
Omgevingsprogramma’s
Beleidsuitvoering onder de Omgevingswet krijgt een belangrijke rol via de Omgevingsprogramma’s. Met die programma’s kan een gemeente, de in de Omgevingsvisie geformuleerde ambities en doelen, via maatregelen tot uitvoering brengen.
Activiteiten
De Omgevingswet is gericht op de fysieke leefomgeving en de activiteiten die gevolgen hebben of kunnen hebben voor de fysieke leefomgeving. Het begrip van de fysieke leefomgeving omvat onder meer bouwwerken, infrastructuur, water, bodem, lucht, landschappen, natuur en cultureel erfgoed. Zowel overheden, als burgers en bedrijven, voeren activiteiten uit die van invloed zijn op de fysieke leefomgeving of die de fysieke leefomgeving wijzigen. Hierbij is er vaak sprake van belangentegenstellingen die aanleiding vormden voor het stellen van regels over activiteiten in de fysieke leefomgeving. De Omgevingswet gaat uit van vertrouwen, waarbij er snel en doeltreffend door overheden kan worden opgetreden indien dat nodig is. De onderscheiden belangen in de fysieke leefomgeving, zoals infrastructuur, water, milieu, natuur en cultureel erfgoed, dienen voor een goede afweging zichtbaar te blijven.
De gemeente Urk heeft nog iets minder dan een jaar de tijd om zich voor te bereiden op de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Er is door het kernteam Omgevingswet hard gewerkt aan de realisatie van het implementatieplan Omgevingswet.